Hoe vaker je het hoort, hoe mooier het wordt

Een interview over Die Zauberflöte

In mei 2016 werd ik geïnterviewd door Kemna Casting over Die Zauberflöte waar ik toen voor repeteerde in Boedapest. Kemna Casting is tegenwoordig PostCastelijn en met het verdwijnen van de oude website werden ook alle interviewtjes die ze hadden gedaan verfrommeld. Dat vond ik jammer, want ik was best trots, dus ik heb hem ontfrommeld.
Ook omdat ik het interview eigenlijk zelf had geschreven.
Want hun core business is casten; niet het schrijven van stukjes.

Actrice Judy Lijdsman repeteerde onlangs in Boedapest voor de voorstelling Die Zauberflöte met het Budapest Festival Orchestra. Deze opera (of eigenlijk: ‘Singspiel’) van Mozart vertelt het verhaal van een prins, een prinses, priesters, slaven en een vogelvanger die een strijd voeren tussen het donker en het licht, tussen nacht en dag. Mozart, zelf vrijmetselaar, lijkt diverse rituelen uit die broederschap te hebben verwerkt. Die Zauberflöte speelt in een Egyptische fantasiewereld, met een verhaal dat uitnodigt tot filosoferen. Wij spraken Judy over deze voorstelling.

Hoe is het om te spelen in een opera, waar je moet samenspelen met een orkest?
‘Het Budapest Festival Orchestra is een van de beste orkesten ter wereld met musici die open staan voor nieuwe vormen. Tijdens de voorstelling zitten ze in de orkestbak, maar ze zijn ook theatraal betrokken. Op een bepaald moment werpen ze bijvoorbeeld van bladmuziek gevouwen vogels naar vogelvanger Papageno. De eerste week in Boedapest repeteerden we nog zonder orkest, toen werkten wij acteurs met dirigent/regisseur Iván Fischer aan de dialogen. We wisselden dan af met de cast Britse acteurs. We spelen op het podium, maar ook in de zaal en achter een groot projectiescherm: een schaduwspel. Het was fijn om die eerste dagen in rust aan onze scènes te werken. Daarna kwamen de zangers erbij en in het laatste stadium ook het orkest. Dat was overweldigend, om ineens de prachtige muziek te horen en te realiseren in wat voor bijzondere productie je staat. In een scène sta ik samen met een zangeres op het podium en in een andere met een zanger en krijg ik prachtige aria’s toegezongen. En dan aan de andere kant van je hoor je dat fantastische orkest. Hoe vaker je het hoort, hoe mooier het wordt. Ik ga er echt meer en meer van houden.’

Hoe vond je het om te repeteren in Boedapest?
‘Geweldig. Het is een prachtige stad en daar was ik eerlijk gezegd behoorlijk door verrast. Ik vond het ook heel fijn om met elkaar op reis te gaan en op een afgezonderde, nieuwe plek te repeteren. We konden hard en gefocust werken zonder al te veel afleiding. En door zoveel met elkaar op te trekken word je in korte tijd een hecht team. Behalve de zes Nederlandse acteurs (Bart van der Schaaf, Nelleke Zitman, Erik van der Horst, Rosa Mee, Vincent Moes en ik) is er dus ook een Engelssprekende cast. Zij spelen de voorstelling voor Engelstalig publiek en wij voor Nederlandstalig publiek, in België en Nederland. In de vrije uren zijn we natuurlijk de stad gaan verkennen en hebben we bijvoorbeeld in eeuwenoude badhuizen vertoefd. Boedapest is sprookjesachtig, net als Die Zauberflöte!

Hoe zijn de repetitieweken gegaan?
‘Heel erg goed! De eerste dag zaten we met de Engelse en Nederlandse cast bij elkaar, en hebben we met Iván het script gelezen. Steeds een scène eerst in het Engels en daarna in Nederlands. Het was een feestje om de Engelse tekstbehandeling van de Britse acteurs te horen. En we hebben het er natuurlijk over gehad waar de voorstelling over gaat. Daarna repeteerden we meestal apart, maar ik ben in het begin ook veel bij de repetities van de Britten geweest. Heel inspirerend om te zien hoe zij dezelfde rollen spelen in een andere taal. Wij hebben dezelfde regie-aanwijzingen gekregen en houden ons aan dezelfde afspraken, want dat komt allemaal heel nauw voor de zangers en het orkest. Maar we hebben als acteurs wel de vrijheid gekregen om de rollen ons eigen te maken. Wij acteurs spelen dezelfde personages als de zangers. We dragen dezelfde kostuums als zij, dus je hebt bijvoorbeeld een zanger Papageno en een acteur Pagageno, maar we hoeven elkaar nergens te kopiëren. De voorstelling zit zo in elkaar dat het publiek snapt wij dezelfde personages zijn.’

Hoe vind je het om met een internationale cast te werken?
‘Erg leuk. Ik kende de Britse acteurs nog helemaal niet en dan ben je heel open en onbevooroordeeld naar elkaar. Het was ook interessant om de cultuurverschillen in de manier van werken te ontdekken. Zij waren heel beleefd, wij Nederlanders maken wat meer grappen tussendoor. Maar beide manieren werkten om het stuk in onze vingers te krijgen! En we hebben veel geleerd van het naar elkaar kijken. Je neemt toch dingen mee van je dubbel die je goed vond werken. Dat was een verrijking in het proces.

Wat kunnen we de komende tijd nog meer van je verwachten?
‘Ik heb laatst een auditie gedaan, waar ik helaas nog niet zo veel over mag zeggen. Als dat door gaat sta ik binnenkort in een mooie theaterproductie in Amsterdam. En ik ga spelen bij De Nationale Opera. Toevallig ook in een opera van Mozart.

De voorstelling Die Zauberflöte speelde op 12 mei 2016 in Brugge en was op 18 mei 2016 te zien in Het Concertgebouw Amsterdam.